Bekir Kemal Ataman's Macworld Türkiye Articles Page

Elektronik iletisim okulu kösesi --5-- Mart 1997

Dosya SIkIstirma Sekilleri

Modem üzerinden dosya aktarimlarinda (bazen de hard disklerde yer kazanmak için) aktarilacak dosyanin önceden sIkIstirilmis olmasi, transfer süresini ciddi ölçülerde azaltir. Buradaki sebep aktarilacak dosyanin daha küçük hacim isgal etmesidir. Mac'lerde yaygin olarak kullanilan bes tür sIkIstirma standardi vardir: a) SIT, b) CPT, c) DD, d) HQX e) SEA.

  • SIT formati, StuffIt, StuffIt Lite veya StuffIt Deluxe adli sIkIstirma/açma programlari tarafindan kullanilir.
  • CPT formati, Compactor veya Compact Pro sIkIstirma/açma programlari tarafindan kullanilir.
  • DD formati, Disk Doubler adli sIkIstirma programi tarafindan kullanilir. Bu program, AutoDoubler adli bir yan uygulama sayesinde, genellikle hard diskinde fazla yeri olmayanlar tarafindan (dosyalarin açilis ve kapatilislarinda belirgin bir yavaslama pahasina) hard diskten yer kazanmak için yaygin olarak kullanilir.
  • HQX formati aslinda bir sIkIstirmadan ziyade dönüstürme formatidir.
  • SEA formati `self extracting' (kendi kendine açilan) ifadesinin kisaltilmis halidir. Bu tür dosyalar, sIkIstirilmis haldeki dosyaya ek olarak, küçük bir açma programinida kendi içinde barindirirlar ve Masaüstünde uygulama programi olarak gözükürler. Bu dosyalari yaratan asil uygulamaya sahip olmasaniz bile, üzerlerinde çift tikladiginizda otomatik olarak açilirlar.

    SIT, CPT ve DD dosyalari, belirli bir uygulama tarafindan yaratilan belgeler oldugu için binary formatinda kaydedilmistir. SEA dosyalari ise, kendi basina çalisacak birer uygulama programi olduklari için MacBinary formatinda kaydedilir. Yani bütün Mac uygulamalari gibi hem Resource Fork'a hem de Data Fork'a sahiptir. SIT ve CPT dosyalari , bunlari yaratan uygulamalar shareware (paylasim yazilimi) olarak temin edilebildigi için yaygin kullanima sahiptir.

    PC'ler MacBinary dosyalarinin sahip oldugu fork'larin yalnizca birini görür. Dolayisiyla, SEA dosyalari bir PC kullanarak bir yerden bir yere tasinmak istendiginde (bu ayni hard disk içinde dahi olsa) bu fork'larin biri kaybolur. Dolayisiyla, bu dosyayi DL ettiginizde çalistiramazsiniz.

    BBS'lere gönderilen dosyalar genellikle önce `uploads/kullanicilardan gelenler' alanina gider. Buradan SysOp tarafindan ilgili alana aktarilir. Mac dosyalari icin ayri bir dosya alani bulunan BBS'lerde dosyalarin aktarilacagi alan da (dogal olarak) Mac alani olur. Ancak, UL edilen dosya SEA formatinda kaydedilmisse uploads alaninda kalmaya mahkumdur. Dosyanin bir alandan digerine aktarilmasi ve daha sonra DL edildiginde sorunsuz olarak çalismasi için SIT veya CPT gibi yaygin olarak kullanilan ve binary olarak kaydedilen bir formatta olmasi sarttir.

    SEA dosyalari bir Mac kullanilarak UL edildigi alandan baska bir yere tasinmamissa, yine bir Mac kullanilarak sorunsuz olarak DL edilip çalistirilabilir.

    HQX formati, orijinali hangi formatta olursa olsun, herhangi bir dosyayi text formatina dönüstürürerek kodlamak için kullanilir. Bu sekilde dönüstürülen bir uygulama, insanlar için anlamsiz bir kisim karakterler halinde görünür. Bu formatin en yaygin kullanim alani, dosyalari mesaj (e-mail dahil) olarak gönderme islemleridir. Gerek CompactPro, gerekse StuffIt'in Deluxe (ticari versiyonu) içinde HQX dönüstürücüleri standart olarak bulunur. HQX'e çevrilmis dosyalar, orijinalinden 10-15 Kilobyte daha fazla yer kaplayabilir. Dolayisiyla, mesaj olarak gönderilmek istenen dosyalar/programlar, önce sIkIstirilmali, sonra HQX'e dönüstürülmelidir.

    Mesajlar

    Neler Gerekli?

    BBS dünyasinin en keyifli yani hiç kuskusuz Mesaj alanlaridir. Bu mesajlari iki sekilde okumak mümkündür: a) on-line olarak modemle baglanti sirasinda, b) bir paket (dosya) halinde DL edip modem baglantisini kestikten sonra. On-line okuma ve cevaplama sirasinda telefon hatti açik oldugu için, bu tür bir yöntem son derece masraflidir. Bu tür islemler için tavsiye edilen ve hemen herkesin kullandigi yöntem, mesajlari BBS üzerinde mevcut bir program araciligiyla sIkIstirip dosya haline getirdikten sonra DL etmek, hatti kapamak ve mesajlari off-line olarak okumaktir. Bunun için iki seye ihtiyaciniz olacaktir: a) sIkIstirilmis dosyayi açmayi saglayacak bir program, b) bir off-line reader (off-line mesaj okuma) programi. Bu rehberin yazildigi tarihte Mac üzerinde çalisan BBS'lerin off-line reader destegi maalesef yok. (Alternatif bir yöntem için "Point" kavramiyla ilgili bölüme bakin.)

    Türkiye'deki BBS'lerde yaygin olarak kullanilan mesaj paketleme programi Bluewave (kisaca BW) adini tasir. Bu program, PC'lerde yaygin olarak kullanilan pkZip adli bir sIkIstirma formati kullanir. Bu türlü sIkIstirilmis dosyalari açmak için ZipIt veya Unzip adli shareware (paylasim yazilimi) programlari kullanabilirsiniz.

    Mac icin yazilmis off-line reader programi olarak, Türkiye'de bulabileceginiz birkaç adet program mevcut: bunlar,Freddie, Alice, vb. adlar tasiyor. Türkiye'deki BBS'lerin ezici bir çogunlugunun, mesaj islemlerini BlueWave programi ile yapmasina karsin, diger yaygin standardi olusturan QWK o kadar sik görülmüyor. Alice, BW ve QWK'nin ikisini birden destekleyebiliyor ancak, Freddie BW'i desteklemiyor. Dolayisiyla, Türkiye'de kullanilmasi pek mümkün degil. Freddie'nin yazari (Amerika'da yasayan bir Türk), Freddie'ye BW destegini de ekledigi takdirde, Türkiye'deki BBS'lerde bir Türk tarafindan yazilmis bir Mac programiyla, off-line olarak mesaj okumak da yaygin olarak mümkün olabilecek. Simdilik Alice'ten baska alternatifiniz yok.

    Alice'in 2.4B (beta) ve 2.44 versiyonlari mevcut. Beta versiyonu BW'in 1.0 versiyonuyla çalismiyor ve sikça sorun çikariyor. Dolayisiyla en yeni versiyonunu kullanmaniz sizin yarariniza olur.

    ZipIt, Unzip ve Alice programlarini edindiginizde SIT formatinda sIkIstirilmis oldugunu göreceksiniz. SIT dosyalari açabilen programlardan StuffIt 1.5.1, StuffIt Expander ve StuffIt Lite shareware'dir. StuffIt Deluxe ticari bir programdir. Shareware olanlardan StuffIt yalniz açma islemini saglar, sIkIstirma yapmaz. Bunun için DropStuff ya da yine StuffIt Lite'a ihtiyaciniz olacaktir. StuffIt 1.5.1 ve StuffIt Lite hem sIkIstirma hem açma islemlerini gerçeklestirebilir. Bunlar içinde StuffIt Lite daha yeni bir sürümdür ve StuffIt 1.5.1 dosyalarini açabilir ama tersi geçerli degildir. StuffIt Lite veya StuffIt Deluxe programlarina sahip degilseniz, açma islemleri için StuffIt Expander, sIkIstirma islemleri için ise DropStuff'i kullanabilirsiniz.

    Nasil Yapmali?

  • Öncelikle bir BBS'e baglanip BlueWave seçeneklerini kullanarak takip etmek istediginiz alanlari belirleyin, mevcut mesajlarin geriye dogru kaç günlük kismini okumak istediginizi belirtin ve mesaj paketini DL edin.
  • ZipIt, Unzip ve Alice register edilmediginde ve ayrica kendi içindeki bir takim bug'lar (hatalar) nedeniyle, ücretsiz kullanim süresi içinde dahi bazen sorun çikarabiliyor, ancak bu sorunlar çogu kez programlarin yeni bir kopyasi kullanilarak giderilebiliyor. Bu yuzden, bu programlarin bir back-up (yedekleme) kopyasini (tercihan sIkIstirilmis olarak) muhakkak bulundurun. Sorun çiktikça yenilersiniz.
  • StuffIt Expander, StuffIt Lite veya StuffIt Deluxe'ü kullanarak ZipIt veya Unzip ve Alice'i extract edin (sIkIstirilmis halden çikarin).
  • Mesaj paketini extract ettiginizde içinden bir kaç küçük dosya birden çikacaktir. Bunlarin dagilmamasi ve Alice'le sorunsuz olarak çalismasi için mesaj aldiginiz her BBS için xxxBBS, yyyBBS gibi farkli adlarla ve her mesaj alisinizda, daha önce aldiginiz mesaj paketlerini kaybetmemek veya istediginizi saklayip istemediginizi atabilmek için `xxxBBS.01' `xxxBBS.02' `yyyBBS.01' `yyyBBS' vb. gibi farkli adlarla klasörler yaratin ve açtiginiz mesaj paketini bu klasörlerin içinde tutun. Bu tür klasörleri derli toplu tutmak için hepsini (örnegin) `posta' adli bir baska klasörün içinde tutmak tavsiye edilebilir.
  • Klasörünüzü hazirladiktan sonra ZipIt veya Unzip kullarak BW mesaj paketini extract edin. Artik Alice'i kullanmaya hazirsiniz.

    Alice'in Kullanimi

  • Alice'i üzerinde çift tiklayarak çalistirin.
  • BBS Systems menüsünde `Add New Box'i seçin.
  • Karsiniza çikan pencerede BlueWave message system isaretli olacaktir. New dügmesini tiklayip bir sonraki pencereye çikin. Burada önce BBS adini yazin.
  • `Folder for all data of the box' dügmesini tiklayip daha önce yarattiginiz xxxBBS klasörünü bulun, üzerinde tiklayarak seçin ve alt taraftaki `Select xxxBBS' dügmesini tiklayarak onaylayin.
  • `Download file from box' dügmesini tiklayin. Karsiniza çikan pencerede xxxBBS klasörünü açin ve içindeki dosyalardan BBS'inizin adini tasina herhangi birini çift tiklayin.
  • `Unzip Automatically with...' kutulu dügmesini seçili olmaktan çikarin.
  • OK'leyin. `BBS Systems' penceresinde, tanimladiginiz BBS'in ikonunu çift tiklayin. Artik mesajlarinizi okumaya baslayabilirsiniz. Daha fazla bilgi için Alice'in Manual'ini okuyun.
  • Alice PowerMac'lerde düzgün çalismayabiliyor. Benim karsilastigim sorunlar daha çok programin seçtiginiz dosyayi görmemesi ile ilgiliydi. Böyle bir sorunla karsilasirsaniz ayni adimlari tekrarlamayi deneyin. Ikinci ya da üçüncü tekrarda bu sorun çözülebiliyor.

    Alice'in Buglari Ve Çözümleri

    Alice bir çok hataya sahip bir programdir. Maalesef daha iyisini (daha dogrusu baska herhangi birini) bulamadigimiz için tüm Mac'ciler onu kullaniyoruz. En yaygin olarak karsilasilan bug'lardan biri, zaman zaman bazi mesaj alanlarini okumaya kalktiginizda `Not Enough Memory' veya `A Required Resource Could Not be Found' türünden mesajlar vermesidir. Bu tür durumlarda, sorunlu mesaj alanini atlayip sonrakileri okuyun. Bu tür sorunlar genellikle 3-4-5. siradaki alanlarda ve/veya en son siradaki alanlarda görülmektedir. Bütün alanlari tek tek deneyip okuyabildiklerinizi okuyun ve cevaplayin. Okuyabildiginiz alan sorunsuz demektir. Cevaplarinizi UL etmek için BBS'inize baglandiginizda BW menusunde ayarlar bölümüne gidip sorunlu alanlarin `Last Read Pointer'larini reset edin. Kendi cevaplarinizi UL edip yeni bir paket DL edin. Son yazdiginiz cevaplari bir sonra alacaginiz pakette görmek istiyorsaniz, önce yeni (sorunlu alanlari içeren) mesajlari alip kendi cevaplarinizi öyle DL edin. Bu yöntem çogu kez ise yarar.

    Bazen mesajlarin basliklariyla içeriklerinin birbiri tutmayabilir. Bu tür durumlarda ya bütün paketi `Reset Last Read Pointers'dan sonra yeniden DL edin, ya da (buna üseniyorsaniz) hayal gücünüzü kullanin :-) Mesajin içindeki isim ve imzalari bulabiliyorsaniz `Summary' listesine gittiginizde mesajin orijinal basligini tespit etmek çogu kez mümkün olabiliyor. O mesaja gidip orada `From, To, Subject' gibi bilgilerin dogrularini ögrendikten sonra yeniden asil mesaja gidebilir ve edindiginiz bilgiler dogrultusunda cevabinizi hazirlayabilirsiniz.

    Bu tür sorunlarla sik sik karsilasmaya basladiysaniz, daha önce aldiginiz back-up'lardan Alice ve ZipIt (veya Unzip) i yenileyin. Orijinallerinizi kaybetmeyin, size yine lazim olacak. Yenilenmis Alice'i çalistirmadan önce, Sistem klasörüne gidip `Alice Preferences' dosyasini çöpe atin. Bunu yaptiginizda, daha önce tanimladiginiz BBS'ler ve parametreler de kaybolacaktir ve yeniden tanimlamaniz gerekecektir. Ancak bu size yeni bir `30 günlük deneme süresi' daha verecektir!

    Bu tür dertlerle ugrasmak istemiyorsaniz veya Alice'in sIkIstirma programini otomatik olarak çalistirmasini istiyorsaniz programlarinizi bedelini ödeyerek Register edin!

    'Point' Olmak

    BBS'ler üzerinde dolasan mesaj trafigini off-line takip edebilmenin bir yolu da point olmaktir. Bu yöntem kullanildiginda, takip edeceginiz alanlara ait mesajlar siz bilgisayara baglanmadan önce hazirlanip BBS üzerinde bekletilir. Bu paketi almak için standart iletisim programlari yerine mailer denen baska bir program türü kullanilmasi tercih edilir. Çünkü mailer'lar, yapilan ayarlara bagli olarak BBS'i otomatik olarak arayip, bekleyen paketi alabilme ve sizin hazirladiginiz paketi gönderebilme yetenegine sahiptir. Bu islemleri yaparken ana menülere ugramadigi için de çok daha süratlidir. Ancak bu islemlerin yapilabilmesi için önce BBS'inizin SysOp'uyla (sistem operatörüyle) irtibata geçip bir point numarasi ve özel bir sifre almaniz ve hangi alanlari takip etmek istediginizi ona bildirmeniz gerekmektedir.

    Bundan sonra, yukarida anlatildigi üzere bir mailer programina bir de point programina ihtiyaciniz olacaktir. Benim tavsiye edebilecegim en güvenilir mailer Charon adini tasiyor. Point programi olarak ise üç seçenek var: CounterPoint, MacWoof veya Alice (arti T2 adinda bir baska program). CounterPoint'in bir aylik bir deneme süresi var, sonra shareware ücreti ödenmemisse program çalismaz hale geliyor. Alice (+T2) ve MacWoof ise çalismaya devam ediyor, ancak bütün dünyaya o programi hangi tarihten beri kullanmakta oldugunuzu ilan ediyor.

    ArchiMac ve MacFinder BBS'lerin her ikisi de point'leri destekleyebilir durumdalar. Ancak, benim genel tavsiyem öncelikle Alice veya benzeri bir OLR programi kullanarak mesaj okuyup yazmaya alismak ve bu konuda kendinize yeterince güvenir hale geldikten sonra point olmak. Yalniz bir kez daha hatirlatmakta fayda görüyorum, bu BBS'lerde OLR destegi yok. Bu arada, mesaj yazmaya baslamadan önce, eski sayilarda sözünü ettigim Net ahlaki ile ilgili bilgilerinizi tazelemenizde de fayda var.


    Go to page: Introduction | Contact | Education | Employment | Projects | Books | Articles | Papers | Interests | MWArticles | Hobbies | Miscellaneous | Photos

    In Narratus Vitae, Go to page: Introduction | Archives | Records Management | Business Management | Computers | Research | Publishing | Teaching | History | Public Relations | Medicine | Hobbies | Disaster Preparedness |