Elektronik iletisim okulu kösesi --1-- Eylül 1996
Merhaba,
Gerek yazili, sesli ve görüntülü basinda, gerekse çevremizdeki pek çok konusmada içinde yasadigimiz çagin artik bir bilgi çagi oldugu, hatta artik bilgi çaginin geride birakilip iletisim çagina girildigi konusulur oldu. Özellikle son zamanlarda ortalikta bir Internet lafidir gidiyor. Pek çogumuz dünyanin bu gidisatina uzaktan seyirci olmakla yetiniyoruz; kimimiz bu hizli gidisati takip etmekte güçlük çektigimizden, kimimiz olayi anlamaya çalistigimiz halde ortalikta dönen yeni kavramlara asina olmadigimizdan, kimimiz madddi kimimiz ise teknik imkansizliklardan... Ama surasi bir gerçek ki hemen hepimiz bu bize yabanci, yabanci oldugu için de gizemli, büyülü, esrarli görünen dünyaya adimimizi atmak için can atiyoruz.
Neler vaadetmiyor ki bu dünya? Bir anda milyonlarca insana ulasmak, dünyanin pek çok kütüphanesine girip kataloglarini karistirmak, kitaplar okumak, alis-veris yapmak... Üstelik oturdugumuz yerden hiç kalkmadan, yalnizca bilgisayar yardimiyla. Ama ortalikta öyle bir hava var ki sanki bu dünyaya ulasmak imkansiz, çok zor, hatta bazi ukalalara göre Macintosh kullanicilarina kapali ya da çok sinirliymis gibi!
Oysa, bilgisayar teknolojisindeki pek çok yenilikte oldugu gibi, bu dünyaya ulasmanin da en kolay ve pratik yollari önce Mac'lerde ortaya çikiyor, sonra diger platformlara tasiniyor. Macintosh'larin pazar payi, gerek Internet servis saglayicilarin kullandiklari server'larda gerekse Internet kullanicilari arasinda, genele oranla daha yüksek. Yani pek çok insan (masaüstü yayincilikta oldugu gibi) Internet'le ilgili islemler için Mac'leri tercih ediyor.
Hal böyle iken Türkiye'deki durum neden farkli? Mac sahibi onca insanin çok büyük bölümü elektronik iletisim dünyasina adim atmakta neden bu kadar geriden geliyor? Bu konuya ilgi duymadiklarindan degil elbette. Benim görebildigim kadariyla bunun tek sebebi gerek Mac bayilerinin gerekse MacWorld Türkiye'nin bu konuya bugüne kadar yeterli ilgili göstermemesi.
Kalp kalbe karsidir derler. Bu açigi kapatmak üzere bir yazi dizisi hazirladigimi söylemek üzere MacWorld'ü ziyaret edip Yayin Yönetmeni Bahattin Apak'la görüstügümde onun da ayni dertten muzdarip oldugunu gördüm. Dolayisiyla, bana da elimi çabuk tutup yazilari bir an önce hazirlamak düstü. Simdi koltuklariniza yaslanip rahatlayin ve uçusa hazirlanin. Iste basliyor...
Önce klasik bir açilis yapip nelere ihtiyacinizoldugunu siralamakla baslayalim:
Simdi bir çok kisi "Ama bunlar bende zaten var" diyecektir. Dogru. Birçok kisi fax ihtiyacini karsilamak için bir modem satin almistir ama bununla fax çekme/alma isleri disinda neler yapabilecegini bilmiyordur, çünkü satici böyle bir seyin sözünü bile etmemistir. Ya da isi nedeniyle bir yerlerle dosya transferi gerçeklestirmesi gerekiyordur ama modemiyle baska nerelere ulasabilecegi konusunda bir fikri yoktur.
Söz modemlerden açilmisken bir konuya deginmeden geçemeyecegim: Mac için satilan modemlerin fiyatlari... IBM uyumlu cihaz kullanan tanidiklari olanlar bilirler; onlarin makineleri için satilan modemler, Mac için satilan modemlere kiyasla yari yariya hatta bazen üçte iki oraninda ucuzdur. Nedenini merak edenler için kendi naçizane fikrimi söyleyeyim: Mac bayileri fahis fiyatlarla mal satip abartili karlara alistigi için. Ayni durumu RAM, SCSI hard disk vb. her iki platformda da kullanilan diger çevre birimlerinde de gözleyebilirsiniz. Kullanilan parçalar iki tarafta da aynidir ama ayni parça Mac bayilerinde iki misli fiyata satilir. Tanidiginiz bir teknisyen varsa, parçayi baska bir yerden alip arkadasiniza taktirirsiniz, aradaki fark da cebinizde kalir. Çogu durumda parçayi kendiniz alip bir Mac teknik servisine standart servis ücretini (genellikle 45$ civarinda) ödediginiz durumda dahi karli çikarsiniz.
Modemler için de ayni sey geçerli; bir farkla ki teknisyen birini bulmaniza gerek yok. Yapacaginiz sey harici bir modem satin almak, bir Mac bayiinden "hardware handshake" modem kablosu satin almak (genellikle 30$ civarinda) ve modemi olan bir Mac kullanicisindan shareware (paylasim yazilimi) bir iletisim programi temin etmek. Biraz sabriniz varsa almayi düsündügünüz modemin ithalatçisiyla temasa geçip sizin için sözü geçen kabloyu getirtmesini de isteyebilirsiniz. Bu kablolar Tayvan, Singapur gibi ülkelerde 1-2$ civarinda bir rakama temin edilebiliyor. Ben gerek kendim gerekse baska arkadaslarim için bu yolu izledim ve 14.400 bps hizinda orta kalitede bir modemi 95$+KDV fiyata temin edebildim. (Marka belirtemeyecegim, reklam olur.) Bu noktada bir konuya dikkat çekmek istiyorum: Modemi alacaginiz yerle bastan pazarlik edin ve modem Mac'te çalistigi takdirde almak üzere sözlesin. Çünkü normal olarak bütün modemler uygun kablo ve yazilimla her iki platformda da çalisirsa da bu kural bazi modemlerde hemen geçerli olmayabiliyor. Benim denedigim bir modemde bu basima geldi (yine marka belirtemiyorum, kusura bakmayin). Iletisim programi çalistigi halde internet için kullanilan programlarin biri çalismadi. Bunu çözmek için gereken uygun "init string"i aramaya da ben üsendim dogrusu.
Su Internet dedikleri
Internet'in en kaba tanimi herhalde "aglar agi"dir. Is yerinizdeki, okulunuzdaki ya da belki evinizdeki bilgisayarlari ethernet ya da local talk ile birbirine bagladiginizi düsünün. Sonra bunlari daha uzaktaki bir bilgisayarla hatta dahasi bir ag ile birbirine bagli bilgisayar grubu ya da gruplariyla iletisim kurabilecek sekilde birbirine bagladiginizi düsünün. Internet bunlarin devasa bir bileskesi.
Bu aglarin birbiriyle iletisimi için kullanilabilecek üç tane yöntem var: 1. modemler araciligiyla (dial-up) baglanti, 2. Turpak veya benzeri bir sistem üzerinden X25 baglanti, 3. kiralik (24 saat açik kalabilen) bir hat üzerinden baglanti. Tek tek makinelerin modemle dial-up baglanmasi (mesafeler uzak degilse) ekonomik olabilmesine karsin, birbirine baglanan makine ve dahasi aglarin sayisi ve bu kanallar üzerinden transfer edilen bilgi miktari, ya da aradaki mesafe arttikça, bunun maliyeti de artiyor. Dolayisiyla, orta ölçekli baglanti ihtiyaçlari için X25, büyük ölçekli ihtiyaçlar için de kiralik hatlar kaçinilmaz oluyor.
BBS Nedir, Ne Ise Yarar?
Peki en basta belirttigimiz temel gereçleri temin ettikten sonra ne yapacakiniz? Yapabileceginiz seyler epey genis. Eger modeminizin fax özelligi varsa uygun bir yazilimla fax gönderip alabilirsiniz, baska bir bilgisayara baglanip dosya alisverisinde bulunabilir ya da karsilikli yazisarak sohbet edebilirsiniz, bir Internet servis saglayacidan baglanti saglayip (mevcut hatlarin durumu nedeniyle) hayal kirikligina ugrayabilirsiniz, ya da bir BBS'e baglanip elektronik iletisim dünyasina adim atabilirsiniz.
B-B-S harfleri, Ingilizcesiyle Bulletin Board System, Türkçesiyle Bilgisayarli Bilgi Sistemi'nin kisaltmasi olarak kullanilir. En basit haliyle herhangi birinin evi ya da isyerindeki bilgisayarini baskalarinin kullanimina açmasi olarak düsünülebilir. Internet üzerinde yapilan da bundan çok farkli degildir. Orada da bir kisim insanlar bir kisim bilgisayarlari baskalarinin kullanimina açarlar. Aradaki temel fark, Internet üzerindeki (servis saglayicilara ait) bilgisayarlarin birbirlerine 24 saat açik kiralik hatlar üzerinden baglanmasi, BBS'lere ise genellikle yalniz telefon hatlari üzerinden bir modem araciligiyla erisilebilmesidir. Servis saglayicilara da modemle erisilebilir (ya da Üniversite veya sirket içi vb. bir ag üzerindeyseniz dogrudan erisim de saglanabilir) ama saglayicinin makinesi ag üzerindeki diger makinelere kiralik hat üzerinden baglidir. BBS'lerde ise genellikle böyle bir durum sözkonusu degildir, birbirleriyle çogu kez modemler araciligiyla haberlesir.
BBS'ler ile Internet pek çok açidan birbirine benzer. Internet üzerinde yapabileceginiz bir çok seyi BBS'ler araciligiyla da ve üstelik ücretsiz ve çok daha rahat bir sekilde yapmak mümkündür.
BBS'ler firmalar tarafindan müsterilerine destek hizmeti vermek için ticari amaçlarla kurulabilecegi gibi, amatörler tarafindan zevk için de kurulabilir. Örnegin bir firmanin BBS'ine baglanip o firmanin ürünleri hakkinda bilgi alabilir veya fiyat listeleri temin edebilirsiniz. Amatör olarak kurulan BBS'lerde ise, o BBS'i kuranin ilgi alanlarina göre çok çesitli konularda bilgi bulabilirsiniz. Önümüzdeki sayida amatör olarak kurulan BBS'lere ve bunlar üzerinden erisebileceginiz imkan ve hizmetlere deginecegim.