Merhaba,
Son iki ay içinde gazete ilanlarinda "arsiv uzmani" aradiklarini belirten sirketlerin sayisinin artmasi artik arsivcilik mesleginin giderek daha bilinir bir hale geldiginin ve öneminin anlasildiginin bir göstergesi. Eskiden ilanlarda (arsivcilik bölümü kuruldugu halde) kütüphanecilik mezunu arsiv elemanlari arandigi belirtilirdi ve gerçekte kasdedilen is, evrak getir-götür ve hammaliyeden öte degildi. Bu ilanlara bu kadar sik rastlamak bize fakültedeki ilk yilimiza ait bir animizi hatirlatti:
Birinci siniftayiz ve bölüm kurulali iki sene olmus. Sinifta bulunanlarin pek çogu--hatta hemen hepsi demek abarti olmaz--daha hiç mezun vermemis olan bu bölümde okutulan arsivcilik kavrami ve mezuniyet sonrasi ne olabilecegi konusunda hiç bir fikre sahip degil. Ilk modern arsivcilik dersimizde BKA meslegi tanitarak, hepimizin kafasinda olan bu sorulari cevapliyor. Sohbetin sonuna dogru erkek arkadaslarimizin kafasinda fazladan bir soru daha oldugu ortaya çikiyor:
"Peki hocam biz bunlari anladik ama insanlar bu konuyu iyi bilmiyorlar. Ben arsivcilik bölümünde okuyorum dedigim zaman 'O ne' diyorlar. Yarin öbür gün biz kiz istemeye gittigimiz zaman arsivci yerine kullanabilecegimiz daha iyi bir ünvan yok mu?"
BKA'nin cevabi ise su oldu:
" 'Enformasyon Müdürüyüm' dersiniz. Müdür dedikten sonra akan sular durur zaten; enformasyonun ne oldugunu da sormazlar"
Bugün pek çok arkadasimiz iyi sirketlerde "arsivci" ünvaniyla (Enformasyon Müdürü(!)'nü kullanma ihtiyaci hissetmeden) çalismakta ve kiz isterken artik sorun yasamamaktadirlar.
Saygilarimizla,
Nejla Ataman-Abdullah Gül
DEVLET ARSIVLERI
Kibris Türk Milli Arsivi: Kibris Türk Milli Arsivi 1971 yilinda Lefkose'de kuruldu. Basina Osmanlica ve Farsçayi çok iyi bilen ve Vakisar Idaresinde din görevlisi olan Mustafa Hasim Altan getirildi. Mustafa Hasim Altan, T.C. Basbakanlik Devlet Arsivleri Genel Müdürlügü, Vakisar Genel Müdürlügü Arsivi, Dis Isleri Bakanligi Arsivi, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlügü Arsivi ve Genel Kurmay Deniz Kuvvetleri Arsivi'nden 20.000 adetten fazla Kibris'la ilgili ferman, vakif ve tapu kayitlari, mukavele, anlasma ve buna benzer belge ve dökümanlarin mikro filmlerini temin etti ve bunlarin 3'er kopya olarak tab edilmesini sagladi.
Dört kisiden olusan bir arsiv kadrosu kuruldu ve bu kadro alti ay süre ile Basbakanlik Devlet Arsivleri Genel Müdürlügü, Vakiflar Genel Müdürlügü Arsivi, Tapu ve Kadastro , Büyük Millet Meclisi, Harp Tarihi Dairesi, Etnografya Müzesi ve Topkapi Sarayi Müzesi arsivlerinde arsivcilik kursunu tamamladi. Bugün Milli Arsiv'in eleman sayisi 12'ye yükselmistir. 20 Temmuz 1974 tarihinden sonra arsiv Girne'ye nakledildi.
Kibris Türk toplumunun 1931'den gerisi karanlik kalmis, bu devrelerden öncelerinde Kibris Türk toplumunun mücadelesi, sosyal, kültürel ve ekonomik meselelerine isik tutacak eserler maalesef mevcut degildir. Ayni talihsizlik 1974 yilinda farkli bir boyutta yasanmistir. Bu tarihte adanin bölünmesini müteakip bazi evraklar Rum kesiminde kalmistir.
TC Basbakanlik Devlet Arsivleri Genel Müdürlügü ile Kuzey Kibris Türk Cumhuriyeti Milli Arsiv Genel Müdürlügü arasinda 18.10.1994 tarihinde arsivler arasi münasebetlerin olumlu yönde gelistirilmesi ve isbirliginin tesisine imkan veren "Isbirligi Protokolü" imzalanmistir. Ayni protokol 2.12.1996'da yeniden imza edilerek iki yil süre ile yenilenmistir.
Kibris Türk Milli Arsivinin Bölümleri:
Yayin: Bu bölümün çalismalari 3 ana grup altinda toplanabilir.
Iliskiler:
Konservasyon: Arsiv malzemesinin uygun kosullarda saklanmasi için gerekli sartlarin saglanmasi için çalisir.
Teknik Isler: Belgelerin tümünü mikrofilme alip yangina karsi çelik dolaplarda muhafaza etmektedir.
Mikrofilm Atölyesi: Çok amaçli kullanilan bu atölyede çalisanlarin görevleri söyle siralanabilir:
Rumca Belgeleri Degerlendirme: 1974 Kibris Baris Harekatiyla kurtarilmis bölgelerden ele geçen ve tümüyle Kibris mücadelesine ve Enosis eylemlerine iliskin binlerce belge ve doküman bu birimde okunmakta ve degerlendirilmektedir.
Ingilizce Belgeleri Degerlendirme: Kibris'in Ingiliz sömürgesi oldugu dönemlerden kalan evraklar bu bölümde okunmakta ve degerlendirilmektidir.
Kibris Türk Milli Arsivi ve Arastirma Merkezi Muhtevasina Giren Bazi Örnekler:
Gazeteler: Milli arsivde arastirmalara büyük ölçüde yarar saglaya bir gazete koleksiyonu mevcuttur. Bu kolleksiyon Türk toplumunun geçmiste yayinladigi gazetelerin yanisira günümüze ait gazeteleri de kapsamaktadir.
Adres: Kuzey Kibris Türk Cumhuriyeti Milli Arsivi, Girne, Kuzey Kibris Türk Cumhuriyeti Tel:(0 392) 815 2156 , Fax:(0 392) 815 5293
Nejla Ataman
ÖZEL SEKTÖR
Gölge Film Danismanlik: Türkiye'de film malzemesi korunmasi ve restorasyonu konusunda hizmet veren bir sirket kuruldu. Gölge Film Yapim Yönetim Reklam Danismanlik ve Yayincilik Ltd. Sti.'nin her türde görsel arsiv malzemesinin tasnisenmesi, yenilenmesi, restorasyonu ve kopyalanmasi konularinda verdigi teknik danismanlik hizmetinin elinde film malzemesi bulunan arsivciler için oldukça yararli olacagina inaniyoruz.
Sirket 1996 yilinda Türkiye'de film restorasyonu konusunda tek uzman olan Senol Er tarafindan kuruldu. Senol Er daha önce Mimar Sinan Üniversitesi Sinema ve Televizyon Enstitüsü'ünde ögretim görevlisi olarak çalismaktaydi ve doktorasini filmlerin korunmasi ve restorasyonu üzerine yapti.
Sirketin diger faaliyetleri arasinda sunlar yer almakta:
Uzun metraj, TV dizisi, reklam filmi, tanitim filmi, belgesel film, reklam-tanitim kampanyalari tasarimi, çekim ve çekim sonrasindaki teknik islemler, yerli ve yabanci görsel yapimlara prodüksiyon hizmetleri v.b... Ayrica, sinema ve televizyonla ilgili kitap ve dergi çalismalari sürdüren sirket, iki ayda bir, sinema ve televizyon sektöründeki çalisanlara ve bu konuda egitim almakta olan ögrencilere yönelik Klaket adli bir sinema dergisi çikarmaktadir. Içerigi, sürekli gelisim içerisinde olan teknolojinin tanitimi, örnekleriyle kullanimi ve bilgilendirmeye yönelik olarak belirlenmistir. Bunun yaninda temel sinema ve televizyon bilgileri, arsivcilik ve oyunculuk konularinda egitici olmayi amaçliyor. Türk sinema sektöründeki yeni yapimlar, yeni uygulamalar ve teknik gelismeler de dergide yer alan konular arasinda, Ayrica, Türkiye'de yapilan ulusal ve uluslararasi kisa film etkinlikleri, Sinema-TV egitimi ve çalisanlarinin sorunlari dönem dönem gündeme gelmektedir.
5000 adet basilan tek sinema dergisi Klaket'in, 2000 adedi sinema-TV ögrencilerine, 2000 adedi sektör çalisanlarina, 1000 adedi ise sektördeki yönetici personele , yönetmenlere, oyunculara ve özel abonelere ulasmaktadir.
Adres: Gölge Film Danismanlik, Tel: (0 212) 245 60 74 , Fax: (0 212) 245 60 75
Nejla Ataman
Idil Sirketler Toplulugu: Sirketin arsivi, 1960'dan beri yurtiçi ve yurt disinda yapmis oldugu köprü, liman, hastaneler, okullar, bankalar, toplu yerlesim yerleri ve alisveris merkezleri ile ilgili dia, fotograf, harita ve önemli evraklardan olusmaktadir.
Yaklasik 700.000 dia, sirketin yapmis oldugu islere göre serilere ayrilarak, tasnif ve yerlestirme islemleri yapilmistir. Bu seriler on ana grup altinda toplanmistir:
Fotograf arsivindeki malzeme cografi adlara göre alfabetik olarak yerlestirilmis elli büyük albümden maydana gelmistir. Ayrica bine yakin kitabin künyeleri çikartilarak tasnif edilmistir. Bunlarin yaninda halkla iliskiler ve tanitim faaliyetleri de bu birimden koordine edilmektedir.
Proje asamasinda muhasebe arsivi vardir. Yine Türkiye'nin önde gelen büyük bir sirketine arsiv olusturulmasi için ön proje verilmis, cevap beklenmektedir.
Bugüne kadar yapilan islerden kisaca su sonuç ortaya çikiyor ki, sirketler arsivciligi soyut anlamda düsündükleri ya da küçümsedikleri için, önerilen sistemi bir türlü gözlerinin önüne getiremeyip, isin içinden çikilamayacak duruma sokuyorlar. Belli bir sistem olusturulup da isler göze batar oldugunda isin farkina variyorlar. Arsivin ve arsivciligin ne demek oldugu o zaman anlasiliyor; çagdas ve düzenli bir ofis ortaminin, çagdas yönetimin geregi oldugu geç de olsa fark ediliyor..
Adres: Idil Sirketler Grubu Merkez Arsivi, Darülaceze Cad. Bilas Is Merkezi, No:31, Kat:1, 80270, Sisli, Istanbul. Tel:(0 212) 221 3141 (6hat) , Fax: (0 212) 221 3147
Kazim Yolcu
BASIN KÜTÜPHANELERI
Panorama '96: Türkiye'nin ilk interaktif haber yilligi, Multimedia teknolojisiyle dijital olarak hazirlanan özel CD-ROM çikti. Politikadan magazine, spordan ekonomiye zengin içerigiyle görsel bir arsiv niteligi tasiyan bu CD-ROM'un içerigi ise su sekilde:
Panorama '96'da, yazi, fotograf, ses ve video görüntüleriyle, bir yilin en önemli haberleri interaktif olarak sunuluyor. Her ay bes büyük olay ayrintilariyla veriliyor. Önemli olaylar Kanal D'nin ses ve görüntüleriyle destekleniyor. Ayrica "Kisa Kisa" basligi altinda 1996 yilina damgasini vuran 360 olayin ayrintilari CD-ROM içerisinde yer aliyor.
7'den 70'e herkese hitap eden Panorama '96 "Magazin" bölümüyle, bir yilin haber yogunlugundan sikilanlara sinema, müzik, moda, spor bölümleriyle zengin bir içerik sunuyor. "Moda" sayfalarinda 1996 yaz modasini animsayabilir, "Spor" bölümünde Efes destani ile cosabilir ya da "Olimpiyat" sayfalarinda gezerken, 1996 yilinin gözde müzik parçalarindan kesitler dinleyebilirsiniz.
"Unutulmayanlar" bölümü 1996 yilinda kaybettigimiz sanatçi Zeki Müren anisina hazirlanmis. Bu bölümde sanatçinin en sevilen sarkilarini eski görüntüleriyle izlemek mümkün. Yilin unutulmayan filmleri hakkinda bilmek istediginiz her sey, Oscar filmlerinin jenerikleri esliginde sizleri bekliyor.
Panorama '96'da ekonomi için de ayri bir bölüm bulunuyor. 1996 yilinin ekonomik degerlendirmelerinin yani sira Philip Kotler'den pazarlama ögütleri gibi kisisel gelisime yönelik makaleler de bu bölümün içeriginin bir parçasi. 26 ana baslikta toplanan ekonomik veriler interaktif ortamda sunuluyor.
CD-ROM içerisinde bulunan haber, video görüntü ve resimlerin her birine çok seçenekli arama menüsü (multiple keyword fulltext search) yardimiyla dogrudan ulasilabiliyor.
Adres: Dogan Multimedia, Milliyet Kitap Bölümü, Dogan Medya Center 34554 Bagcilar, Istanbul. Tel: (0 212) 505 6416--505 6106, Fax: (0 212) 505 6413
Nejla Ataman
Tolga Ertuna*
Farkli alanlarda faaliyet gösteren kurumlarda çalisan arsivcilerin karsilasacaklari sorunlarin da birebir ayni olmayacagi kuskusuzdur. Ancak hangi kurumda ve konumda olursa olsun, bu isi yapan insanlarin karsilastiklari sorunlari meslektaslariyla paylasmalari suretiyle bazi genel yargilara varilabilecegini düsünmek de yanlis olmaz sanirim. Bu da en azindan, mezun olacak müstakbel arsivcilere girecekleri islerde ne tür sorunlarla karsilasabilecekleri hakkinda biraz olsun fikir vermek bakimindan önemlidir.
Ise basladiktan sonra, yeni bir depo kurulmasi sirketin öncelikli ihtiyaci olarak karsima çiktigindan simdiye kadar karsilastigim sorunlar da agirlikli olarak bu yönde oldu. En basta belirtmem gereken sey, çalistigim sirket yönetiminin arsiv ve evrak isletmeciligi (Records Management) çalismalarini destekliyor olmasidir. Bir çok sirket evrak isletmeciligi kavramindan habersizken ve arsivciyi neredeyse bir depo görevlisi ile bir tutarken, çalistigim sirket yönetiminin böyle bir anlayisa sahip olmamasi nedeniyle oldukça sansliyim saniyorum. Ancak bu bile herseyin yolunda gitmesini saglamiyor. Çünkü, öncelikle Türkiye'deki bazi yetersizlikler nedeniyle isler ya planladiginiz gibi olmuyor ya da planladiginiz zamanda olmuyor.
Böyle bir sorunu ben arsiv kutusu ve katalog programi temin ederken yasadim. Arsiv kutusu temin etmek görünüste basit bir istir. Ölçülerinizi tespit edersiniz ve siparisinizi verirsiniz. Ancak bu her zaman göründügü kadar kolay olmuyor. Çünkü Türkiye'de istediginiz gibi bir arsiv kutusu yaptirabileceginiz bir yer yok (ya da yoktu). Buldugunuz kutu firmalari da istediginiz kutular için oldukça kabarik kalip maliyetleri çikariyorlar.
Diger taraftan katalog programini da gene Türkiye'de bulamiyorsunuz. Internet araciligiyla birçok program bulmak mümkün tabi ki. Ancak bu sefer de gerektiginde danismanlik hizmetini nasil alabileceginiz bir baska problem olarak karsiniza çikiyor.
Arsiv kutusu ve programi gibi problemler, REMAK'in kurulmasiyla çözümlenmis ya da çözümlenme asamasinda. Ancak burada belirtmek istedigim sey, hiç bir sorunun hafife alinmamasi gerektigidir. Hiç umulmadik sorunlar, isleri umulmadik derecede aksatabiliyor. Ve en önemlisi de planladiginiz isler için biçtiginiz "süre". Planlarinizin 99 % ihtimalle zamaninda bitmeyecegini düsünerek, planlanan zamani mümkün oldugunca genis tutmakta fayda var. (Hatta planlamalarda Murphy'nin zamanla ilgili kurallarini uygulamak daha faydali olabilir!).**
Bir ara depo kuruyorsaniz en basta ihtiyaciniz olan sey, rasarin planlanmasi için gerekli olan deponun ölçüleridir. Eger elinizde mimari çizimler yoksa ölçüleri kendiniz almak durumundasiniz. Aslinda bu durumda bir mesele yoktur. Ölçüleri dogru aldiginiz sürece planiniz da dogrudur. Ancak eger mimari çizimleri bulursaniz ve mimari çizime güvenerek ölçüleri kontrol etmezseniz, rasarin montaji sirasinda bir sürprizle karsilasabilirsiniz. Çünkü mimari çizimdeki ölçülerle deponun ölçülerinin uyusmama ihtimali yüksek oldugundan hesaplariniz yanlis çikabilir. Bu nedenle mimari çizimler olsa bile, ölçülere güvenmeyerek tekrar almakta fayda var. En azindan birkaç yerde uyusmazlik çikacaktir (Tecrübeyle sabit!). Mimari çizimin tek faydasi, üzerine ölçüleri yazabileceginiz ve rasari planlayabileceginiz bir çizimin hazirda bulunmasidir.
Bunlarin disinda insanlarin arsive bakis açilari nedeniyle yasanan bazi problemlerden de bahsetmek gerekir. Bunlari aslinda bir problem olarak göstermek yanlis olur belki. Çünkü bunlar daha çok en basta isi nasil pazarladiginizla ve yaptiginiz çalismalari nasil tanittiginizla ilgili seyler. Tanitimin iyi yapilmasi durumunda bu konuda bir güçlük çikacagini sanmiyorum.
Bunlarin basinda, insanlarin kurdugunuz arsiv deposunu, sadece bir "depo" olarak görmeleri geliyor. Bu nedenle insanlar arsive bir daha hiç kullanilmayacak, seyleri "acaba günün birinde lazim olur mu?" mantigiyla gönderebiliyorlar. Arsive gönderilen evraklar arasindan, bazi insanlarin özel esyalari (dergi, kitap vs.) çikabiliyor. Ancak sunu belirtmek gerekir ki, arsiv deposunu sirketin ihtiyaçlari dogrultusunda ve deponun elverdigi ölçüde baska amaçlar için de kullanilmasi konusunda biraz esnek davranmak gerekebilir. Ancak sirketin ihtiyaçlari dogrultusunda ve deponun elverdigi ölçüde. Bunun için arsiv deposunun bir ardiye deposu olmadigini insanlara anlatmak gerekiyor.
Bir diger bakis açisi, insanlarin arsiv islerinde bilgisayari bir kurtarici olarak görmeleri. Arsiv deposundaki evrak yiginlarini gören insanlar olaya "tarayin sunlari bilgisayara olsun bitsin" mantigiyla yaklasiyorlar. Bilgisayarin nimetlerinden arsivcilikte faydalanmamak akillica bir is degil kuskusuz. Ama isin o kadar kolay olmadigini ve bilgisayarin tek basina hiçbirseyi halledemeyecegini anlatmak bazen çok güç olabiliyor.
En önemli bakis açilarindan biri de, kullanicilarin arsive geldiklerinde malzemeyi kutulanmis olarak gördüklerinde ortaya çikiyor. Kullanicilar, eskiden beri alisageldigi sistemin disinda bir sistemle karsilasinca malzemelerin kutulanmasini yadirgayabiliyor ve kendi dosyalarini bilgisayardaki katalog yerine rasarda ve birarada görmek isteyebiliyorlar.
En önemlilerinden kisaca bahsetmeye çalistigim sorunlar, basta da belirttigim gibi depolamayla ilgili konulardir. Baska arsivciler bu konuda ya da baska konularda farkli sorunlar yasiyor olabilirler. Umarim bu konuyla ya da baska arsivcilik konulariyla ugrasan meslektaslarimizin karsilastiklari sorunlari da bu sayfalarda okuma firsatini buluruz.
* Global Menkul Degerler A.S. Maya Akar Center, Büyükdere Cad. No: 100/102, Esentepe, 80280 ISTANBUL. Tel.: (0212) 211 49 00, Fax: (0212) 211 49 01.
** BKA'nin notu: Murphy yasasina göre bir isin "gerçek" hayatta ne kadar zaman alacagini bulmak için, "normal" olarak almasi gereken süreyi ikiyle çarpip, zamanin bir üst birimine çikarmaniz gerekir. Örnegin "normal" de bir saat sürecek olan bir is gerçek hayatta iki günde, bir hafta sürecek bir is iki ayda biter.
Devlet Arsivleri Genel Müdürlügü
Nejla Ataman
Tarihte büyük arsivlerin yok olmasinin sebeplerine bakildiginda, bu sebeplerden birinin çikan yanginlar oldugu görülür. Bu nedenle arsivlerin en büyük düsmanlarindan biri hiç süphesiz yangindir. Yangin'in belirtileri, hissedilebilir ve görülebilir özellikte olan isi, duman ve alevdir. Yangina neden olan sebepleri ise kisaca dört baslik altinda toplamak mümkündür. Arsiv bina ve depolarindaki elektrik kaçaklari, personelin veya kaynak, tamir isleri yapan iscilerin v.b. ihmalkarligi, kundaklama ve çöp olarak olarak dört baslik halinde incelenebilir.
Bunun yaninda genellikle kapilar, pencereler, merdiven bosluklari, asansör bosluklari v.b. yanginin yayilmasi için zemin teskil eder. Yanginin yapacagi tahribati önleyebilmek için yapilmasi gerekenleri birkaç baslik altinda topladigimizda öncelikle:
(Gelecek sayida devam edecektir.)
*Bu köse Abdullah GÜL tarafindan ders notlarindan derlenmektedir.
Go to ArchiMedia Main Page
In Curriculum Vitae, Go to page: Introduction | Contact | Education | Employment | Projects | Books | Articles | Papers | Interests | MWArticles | Hobbies | Miscellaneous | Photos
In Narratus Vitae, Go to page: Introduction | Archives | Records Management | Business Management | Computers | Research | Publishing | Teaching | History | Public Relations | Medicine | Hobbies | Disaster Preparedness |