Enformasyon teknolojileri hizla gelisiyor ve is hayatinin her alaninda kendini hissettiriyor. Ancak degisimi ve teknolojiyi yönetmek çok üst düzeyde uzmanlik gerektiriyor. Çünkü gelisen teknolojiler ile hantal kurum bürokrasilerini bagdastirmak oldukça zor.
Bu durumla basa çikmanin yollarindan biri, ayni meslek ya da ilgi gruplarina mensup kisilerin birbirleri arasinda iletisim kurmasi ve tecrübelerini paylasmasi. Dünya üzerinde bilgisayar aglarinin sinirlari ortadan kaldirmasi ve iletisim imkânlarinin oldukça gelismesi sayesinde tüm gelismelerden aninda haberdar olmak mümkün.
Geçtigimiz sayilarda israrla bu konu üzerinde durduk ve durmaya da devam edecegiz. Bir önceki sayimizda ArchiMac BBS'in tanitimini yapmistik. HiTNeT (Hi! Türkiye Net) iletisim agi üzerinde arsivcilerin birbirleriyle elektronik iletisim kurabilecegi bir Arsivcilik alani mevcut ve ne yazik ki hâlâ burada bizlerden baskasi yok. Eger bir bilgisayar, modem ve telefon hattina sahipseniz daha önceki sayilarimizda yer alan yazilari okuyarak kolaylikla elektronik iletisim dünyasina adim atabilirsiniz. Karsilasacaginiz zorluklar için bizi arar ya da bize yazarsaniz elimizden gelen her türlü destegi verecegimizi söylemeye zaten gerek yok.
Son olarak bir duyuru: Belge ve bilgi yönetimi konusunda danismanlik vermek, arsiv ve dosyalama malzemeleri tedarik etmek konularinda faaliyet gösterecek olacak olan Remak Belge-Bilgi Yönetim Ltd. kuruldu. Renkli kodlama sistemleri ve Türkiye'de bugüne dek üretilmeyen arsiv amaçli saklama kutularini Remak'tan temin etmek mümkün. Ilgilenenler Remak'a (216) 414 8895 no'lu telefon, veya (216) 449 2076 no'lu faks ile ulasabilirler.
Saygilarimizla,
Aykut Üstün-Güzide Kolukisa
14-15 Aralik 1996 tarihinde Yeditepe Üniversitesi'nde Türkiye'de Internet ile ilgili gruplari biraraya getirerek Internet'i tüm boyutlariyla tanitmak, gelistirmek, tartismak ve toplumun dikkatini olabildigince bu yöne çekmek amaçlariyla ulusal boyutta bir konferans düzenlenmistir.
Konferansta Bekir Kemal Ataman tarafindan sunulan "Arsivcilikte Internet Kullanimi" adli bildiriyi bu sayimizda yayinliyoruz.
Bekir Kemal Ataman[*]
Pek çok alanda oldugu gibi Arsivcilikte de internet teknolojilerinin kullanimi üç ana grupta toplanabilir: Tüketim araci olarak, üretim araci olarak ve paylasim araci olarak. Bunlarin disinda internet teknolojilerinin arsivcilik açisindan bir baska boyutu daha var ki bunu da bu bildirinin sonuna dogru ele alacagim.
Tüketim Araci olarak Internet
Tüketim araci olarak Internet'in arsivciler için belli basli kullanim alani--tüm sektörlerde oldugu üzere, arsivcilikle ilgili olabilecek demirbas ve sarf malzemesi temini için Internet üzerindeki sirketleri arastirmak vb. genel amaçli kullanimlar disinda--baska yerlerdeki arsivcilerin açtigi siteleri ziyaret etmek, onlarin faaliyetleri hakkinda bilgi almak, onlarin çalismalarindan örnekler çikarmak vb. bir anlamda "rekabet amaçli" diyebilecegimiz web gezintileridir.
Bu tür amaçlarla ziyaret edilebilecek arsiv sitelerine dair küçük bir fikir vermesi için örnek verilebilecek yerler arasinda sunlar sayilabilir:
Internet'in arsivciler tarafindan yine tüketim amaçli olarak bir baska kullanim alani, baska arsivler veya arsivciler tarafindan elektronik bir biçim altinda yayinlanan ve Internet üzerinde ücretsiz kullanima sunulan mesleki yayinlarin temini ile çevrim-içi (on-line) siparis edilerek kagit üzerinde temin edilebilecek yayinlarin temini için bir araç olarak kullanimidir. Çevrim-içi siparisle yayin temini hemen her türlü alan için geçerli oldugundan burada ayrica deginilmeyecektir. Ama Internet üzerinde ücretsiz kullanima sunulan elektronik dokümanlar, özel olarak üzerinde durulmaya deger bir konudur. Bunlarin sayi ve çesitliligi gerçekten akillara durgunluk verecek boyutlardadir. Bir kaç günlük bir çalismayla, dünyanin muhtelif ülkelerindeki arsivcilikle ilgili milli arsiv, arsivcilik okulu vb. sitelerinden topladigim ve miktar olarak 1000 sayfanin üzerine çikan muhtelif konulardaki yayinlarin bir çoguna, bu bildirinin ekinde verilen adreslerden ulasmak mümkündür. Bu 1000 sayfanin yaridan fazlasinin, arsivcileri günümüzde en çok ugrastiran konularin basinda gelen elektronik evraklarin yönetimi ile ilgili oldugunu ayrica belirtmekte yarar görüyorum.
Üretim Araci olarak Internet
Üretim araci olarak Internet'in arsivciler açisindan önemi ise ciddi bir yayginlastirma hizmeti araci olarak tasidigi potansiyelde yatar. Bu tarzdaki baslica kullanim alani, arsivlerin kataloglarini Internet üzerinden kullanima açarak bir anda milyonlarca insan açisindan erisilebilir kilmalaridir. Bu tür uygulamalarda, kataloglarin yanisira arsiv kolleksiyonlarindan alinma örnek belgelerin yayinlanmasi, ziyaretçiler açisindan hem daha hos bir görüntü yaratmakta hem de arsivde mevcut kolleksiyonlar açisindan küçük de olsa bir fikir vermektedir.
Ayni sekilde, site sahibi arsivin açilis ve kapanis saatleri, arastirma izni vermek için (varsa) aradigi kosullar, fotokopi vb. kullanici hizmetlerinden alinacak ücretler ve benzeri bilgilerin Internet üzerinden duyurulmasi, potansiyel arastirmacilarin daha arsivin kapisina yaklasmadan orada temin edebilecekleri hizmetler hakkinda bilgi edinmelerini saglamaktadir.
Internet'in arsivciler açisindan üretim araci olarak kullanimina bir baska örnek ise yukarida deginildigi üzere site sahibi kurum tarafindan hazirlanan eserlerin Internet üzerinde ücretsiz olarak yayinlanmasidir. Bu tür yayinlar arasinda, özellikle arsivcilik okullari veya arsivcilik cemiyetleri tarafindan hazirlanmis, son derece teknik ve güncel sorunlara cevap arayan evrensel nitelikli eserler oldugu gibi, belirli bir ülkenin Milli Arsivleri tarafindan örnegin o ülkedeki Bölge Arsivlerine yönelik olarak hazirlanmis genelgeler, mevzuat açiklamalari gibi yerel dokümanlar da bulunmaktadir.
Paylasim Araci olarak Internet
Internet üzerinden ulasilabilecek kaynaklarin belki de en yararlisi, belirli uzmanlik konularinda bilgi alis-verisi saglamak üzere örgütlenen tartisma listeleridir. Her alanda oldugu üzere, arsivciler de bu teknolojinin nimetlerinden yararlanma konusunda baskalarindan geri kalmamistir. Arsivcilikle ilgili pek çok farkli konuyla ilgili hatiri sayilir miktarlarda tartisma listesi açilmistir. Bu listelerdeki tartismalara dünyanin dört bir tarafindan katilan arsivciler, gerek kendi sahsi mesleki bilgilerini gerekse kendi ülkelerindeki geleneklerden kaynaklanan birikimlerini paylasmak konusunda hemen hiç bir ortamda görülmemis derecede bir yardimseverlik duygusu içindedir.
Tartisma listeleri, gerek aktif katilimla belli bir konuda akil danisip fikir alis-verisinde bulunmak, gerekse yalnizca izleyici konumunda dünyanin pek çok yerinde yürütülen arsivcilikle ilgili faaliyetler hakkinda bilgi edinmek için esi benzeri bulunmaz bir kaynaktir. Bu listeler araciligiyla elde edilebilecek bilgilere dair küçük bir fikir vermesi için bir özet liste verecek olursak: yerel arsivciler cemiyetleri tarafindan düzenlenen kongre, seminer, sempozyum, vb.leri; muhtelif Milli veya Yerel Arsivler tarafindan hazirlanan web sayfalarinin duyurulari; yerel basinda çikan arsivcilikle ilgili haberler; demirbas ve sarf malzemesi temin edilebilecek muhtelif sirketlerin adresleri; arsiv otomasyonu için hazirlanmis muhtelif yazilimlarin nerelerden temin edilebilecegi ile her bir paketin avantaj ve dezavantajlari ile ilgili görüsler; vb. leri sayilabilir.
Bu listelerde tartisilan konulara bir kaç örnek vermek için örnegin, modern arsivcilikle ilgili koularin ele alindigi RECMGMT listesine bir göz atilabilir. Burada son dönemlerde ele alinan konular arasinda: elektronik arsivlerin yönetimi (düzenleme, ayiklama, imha, vb. tüm boyutlariyla); görüntü isleme uygulamalari ve optik ortamlarin dayanikliligi; teknolojideki son gelismeler dogrultusunda arsivcilerin is tanimlarinda meydana gelen degisimler; arsiv belgelerini (özellikle özel arsiv kolleksiyonlarini) Internet üzerinde kullanima açmanin getirebilecegi telif haklari sorunlari; elektronik postada sayisal imza kullanimi; yeni isletmecilik teorileriyle beraber ortaya çikan örgüt küçültme, taseron firmalara ihale vb. uygulamalarin arsivciler açisindan doguracagi sorunlar; örgütlenmelerde arsivciligin rolü; arsivcilikle kütüphaneciligin farklari; arsivcilik islemlerinin maliyetleri ve maliyet mesrulastirma; arsiv kutularinin yeniden kullanilabilirligi ve yeniden kazanim yöntemleri; vb. sayilabilir.
Arsivcilikle ilgili belli basli tartisma listelerinin adresleri sunlardir:
Belge Üretim Ortami olarak Internet
Internet teknolojisinin arsivciler açisindan tasidigi bir baska boyut daha vardir. Bu boyut, Internet'in kendisinin bir araç olarak kullanilmasindan ziyade, Internet teknolojisinin örgütlenme içinde bir belge üretim ortami olarak kullanimidir. Günümüzde bir çok örgütlenme, kurum içi haberlesme faaliyetleri için Internet teknolojisini kullanmaktadir. Basta, örgütlenme-içi iletisim için elektronik posta kullanimi ile bilgi ve belge dagitimi için web sayfalarinin kullanilmasi esasina dayanan bu uygulamalar intranet adini almaktadir. Herhangi bir elektronik posta ve web tarayici ile kullanilabilen bu teknolojinin en büyük avantajlari arasinda sürat, verimlilik ve platform-bagimsiz olmasi (belirli bir isletim sistemine bagimli olmamasi) sayilabilir.
Ancak, pek tabiidir ki bu uygulamalarin arsivciler açisindan yarattigi pek çok sorun vardir. Elektronik-postanin islenmesi, her an degisebilen web sayfalarindaki degisikliklerin takibi ve arsivlenmesi bunlarin baslicalarindandir.
Toplu Adres (link) Sayfalari
Arsivcilikle ilgili pek çok adresi toplu olarak barindiran ve sözkonusu sitelere dogrudan baglanti (link) içeren belli basli adreslerin bir dökümü asagida verilmistir:
Döktas
Döktas Döküm Fabrikasi, Bursa Orhangazi'de yerlesik olup, otomotiv ve tarim sektörü için iç ve dis pazara gri küresel dökme parçalar üretmek üzere 1973 yilinda kurulmustur.
Dökümhane yilda 20.000 ton kapasite ile çalismaya baslamis ve 1985'te 30.000 tona ulasmistir. Ikinci tevsiat 1988 yilinda tamamlanarak üretim yillik 50.000 tona çikarilmis ve halen kapasite arttirimina yönelik çalismalara devam edilmektedir.
Döktas'ta merkezî bir arsiv birimi bulunmamakta ve arsivler birim bazinda örgütlenmektedir. Dosyalama ve arsivleme konusunda henüz bir standart olusturulmamistir. Genel egilim, kanunî zorunluluklar nedeniyle kâgit üzerinde saklanmasi gerekenlerin disinda tüm dokümanlarin elektronik ortamda muhafazasi yönündedir. Sistemde kullanicilar yerel ag vasitasiyla istedikleri bilgiye ulasabilmektedirler.
Evrak dosyalama ve arsivlenmesi için dogrudan sorumlu kisiler bulunmayip, bu islemler dogrudan evraki üreten ve kullanan birimlerce gerçeklestirilmektedir. Mühendislik arsivini olusturan teknik resim ve çizimler özel bir öneme sahip olup, nümerik vaka dosyalari seklinde düzenlenmektedir. Ayrica erisimi kolaylastirmak için indeksler mevcuttur.
Döktas, Iznik Yolu Üzeri, Orhangazi-BURSA Tel: (224) 573 4263
Ebru Için
Bülent Agaoglu Yerli Bilgi Bankalari Arsivi: Türkiye'deki bilgi bankalari (veri tabanlari) hakkinda topladigi brosür, kupür, ilan, reklam ve makale türündeki malzemelerden özel bir koleksiyon olusturan Bülent Agaoglu, amacini "ülkemizin bilgi çagini yakalamasina kendi mesleki yetenekleri çerçevesinde katkida bulunmak" seklinde açikliyor.
Agaoglu'nun tesbitine göre ülkemizdeki kamuya açik ilk bilgi bankasi Bogaziçi Üniversitesi'nde 1972 yilinda "Ekonomi Bilgi Bankasi" adiyla kurulmus. Agaoglu, günümüze dek Türkiye'de yaklasik 400 tanesi kamuya açik olmak üzere 1300 civarinda veri tabani girisimi tesbit etmis.
Agaoglu, uzunlugu su anda iki metreyi bulan koleksiyonu ileride CD-ROM'a aktarip ilgilenenlerin istifadesine sunmak amacinda.
Bülent Agaoglu: (212) 505 6691-92
Sempozyum: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Cografya Fakültesi Dekanligi Kütüphanecilik Bölümü Baskanligi tarafindan 8 Mayis 1997 tarihinde "Bilgi Çagi: Bilgi Merkezleri ve Bilgi Teknolojileri" konulu bir sempozyum düzenlenecektir.
Sempozyumda, bilgi merkezlerinde kullanilan teknolojilerin her yönden ele alinmasi ve tartisilmasi planlanmaktadir.
Konu basliklari söyle özetlenebilir:
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Cografya Fakültesi Dekanligi Kütüphanecilik Bölümü Baskanligi, 06100 Sihhiye-ANKARA Tel: (312) 310 3280/1718 Faks: (312) 310 5713
Yeni Teknolojiler-Yeni Ürünler
Oracle InterOffice: Oracle'in '96 Ekim ayi içerisinde tanitimini yaptigi Network Computing Architecture, güçlü Web uygulamalari da dahil olmak üzere, nesneye dayali network merkezli uygulamalari gelistirmeye ve gerçeklestirmeye olanak veren platformlar arasi bir ortam niteligi tasiyor.
Network Computing Architecture çerçevesinde ortaya çikan InterOffice grup yazilim ürünü, birlikte çalisan insanlarin çesitli biçimlerde mesaj alisverisinde bulunmasi, birtakim dokümanlari birlikte yaratabilmesi ve çok sayida kullanicinin bu dokümanlara ulasabilmesini mümkün kiliyor.
Ürünün en önemli özelligi, Internet standartlarini standart veritabani teknolojisi ile birlestirerek bilgi paylasimini kolaylastirmasi. Veritabaninda depolanan dokümanlar otomatik olarak Web'de yayinlanabilir, çünkü hangi araçla olusturulursa olusturulsun her doküman Internet standardi olan HTML formatinda sunulur.
Ürünün bir baska önemli özelligi asiri bilgi yükü sorununun çözümüne yardimci olan ConText adli dilbilimsel islem yazilimi. Bu yazilim, uzun e-posta mesajlarinin yanisira Web Library ve hatta baska kisilerin Internet sunucularinda depolanan dokümanlarin özetlenmesi islemini gerçeklestiriyor. Ancak bu özellik sadece Ingilizce dokümanlar için geçerli.
Oracle Türkiye, Spring Giz Plaza Kat 9 Maslak-ISTANBUL. Tel: (212) 285 2950. http://www.oracle.com
[*] Ögretim Görevlisi: Marmara Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Arsivcilik Bölümü, Göztepe/Istanbul. Tel.: 0216-347-9641. Fax: 0216-347-8783. E-posta: bataman@marun.edu.tr
Go to ArchiMedia Main Page
In Curriculum Vitae, Go to page: Introduction | Contact | Education | Employment | Projects | Books | Articles | Papers | Interests | MWArticles | Hobbies | Miscellaneous | Photos
In Narratus Vitae, Go to page: Introduction | Archives | Records Management | Business Management | Computers | Research | Publishing | Teaching | History | Public Relations | Medicine | Hobbies | Disaster Preparedness |