Merhaba,
Üçüncü iki aylik döneme girerken sizlere iyi haberlerimiz var. Bunlarin basinda, dernek kurma islemlerinin pesinde kosacak bir gönüllü bulmamiz geliyor. Sultan Sofrasi'ndaki olagan çay sohbetlerimizde tam artik biz bize kaldik diye düsünmeye basladigimiz sirada, 9 Ekim günkü toplantiya yeni bir yüz katildi: Istanbul Adliyesi Arsiv Sefi Serif Aydemir. Sohbet ilerledikçe ortaya çikti ki Serif Bey 21 senelik dernekçiymis ve "üç kisiyi bir arada gördü mü dernek kurar" diye adi çikmis. Kendisi dernegin kurulus asamasindaki islerin tamamini ve sonrasindaki islerin büyük kismini üstlenmeye aday. Serif Beyi tanimak yüregimize koca bir tas su serpti. Simdi is kaldi diger -tali- gönüllüleri (hamallari) bulmaya. Var mi meraklisi?
Bu arada, cumartesi toplantilarinda neden hala siz de yoksunuz? (Sözümüz Istanbul'lulara tabii!) Saat 14:00'ten sonra ismi mezkur yerdeyiz ve hala bekliyoruz. Koca çay bahçesinde bizi nasil bulacaginiz yolunda endiseleriniz varsa, hiç dert etmeyin. Aylardir her hafta sonu gide gele garsonlarla içli-disli olduk, sorarsaniz gösterirler.
Archimedia'yi Arsimedya'ya dönüstürme çabalarimiz ilerliyor. Reklam için ön baglantilari kurmaya basladik. Masraflarimizi kurtaracak finansmani saglayabilirsek Arsimedya'yi yine ücretsiz dagitmaya devam edecegiz. Bu arada dagitim listemizi genisletme çabalarimiz da sürüyor. Ilk asamada gazeteler, radyo ve TV'ler, haber ve reklam ajanslariyla holdinglerin, ikinci asamada kütüphanelerin adreslerini bilgisayarimiza yüklemeye çalisacagiz. Ayrica Devlet Arsivlerinin tüm personeline dogrudan ulasmak gibi bir hedefimiz de var. Böylece, arsivcilikle su veya bu sekilde ilgilenen 1500-2000 kisiye ulasabilecegimizi umuyoruz. Yine de, özellikle Istanbul ve Ankara disinda olup da konuyla ilgilendigini bildikleriniz varsa lütfen isim ve adreslerini acilen bize ulastirin. Bu arada, Arsimedya için bilimsel yazi çagrimizi yineliyoruz. Sizlerden katki gelmezse derginin adini `Marmaralilarin Sesi' olarak degistirmek zorunda kalabiliriz. Lütfen bizi buna mecbur birakmayin. Yazilarda aradigimiz kistaslar bir önceki sayida açiklanmisti.
Dumani üzerinde bir haber: Uluslararasi Arsiv Konseyi Genel Sekreteri Madamme Paule René-Bazin, 8-13 Kasim tarihleri arasinda bir dizi konferans vermek üzere Türkiye'ye geliyor. Konferans programini `Haberler' bölümünde bulabilirsiniz. PTT'nin azizligine ugramaz da bülten zamaninda elinize geçerse (Istanbul'da sehir içi posta maalesef üç haftada ancak yerine ulasiyor) bekleriz. Konferanslarin yapilacagi salonlari ilgili kurumlardan ögrenebilirsiniz.
Saygilarimizla,
Marmaralilar adina B.K. Ataman
Arsiv Malzemesine Sahip Kuruluslar
Nar Ajans: 1985'ten bu yana televizyonda yayinlanan bütün reklamlari banda kaydederek arsivleyen kurulusta tahminen 25.000 civarinda reklam kaydi bulunuyor. Son iki yilin kayitlari bilgisayarla, daha önceki yillara ait olanlar dosyalar halinde indekslenmis. Isteyenlere, sektör veya ürün bazinda istenen reklam belirli bir ücret karsiliginda satiliyor. Sirket, yurt disinda yayinlanmis reklamlari da getirtebiliyor.
Adresi: Yildiz Posta Cad., Vefa Bey Sokak No: 26, Yesil Apt. B Blok, D. 2, Gayrettepe Istanbul. Tel: 275 70 76 ofis, 266 27 28 teknik bölüm. Fax: 272 25 76.
Seva Arastirma Danismanlik Prodüksiyon Ltd.: Nar Ajans'la ayni isi yapan kurulusun geçmisi ve dolayisiyla arsivi bir sene daha eskiye kadar gidiyor. 1984 Temmuz'undan bu yana yayinlanan bütün reklamlari kaydeden kurulustaki toplam kayit sayisi tahminen 30.000 civarinda. Bu sayiya, Nar Ajans'ta da oldugu üzere, mükerrer kayitlar dahil. Kurulusta 1985'ten 1992 ortasina kadar bilgisayarli indeksleme yapilmis, ancak daha sonra vazgeçilmis. Kaset listesi, kanallara göre liste ve sektörel indeks tutuluyor.
Adresi: Poyracik sokak, No: 17, Topagaci, Nisantasi/Istanbul. Tel: 232 67 53, 230 61 10, 248 99 26.
Enfo Bilgi Erisim: Faaliyet alani itibariyle, temelde kütüphanecilik kapsamina girmesine karsin, bilgi `arsiv'lemesi ve türünün ülkemizdeki tek örnegi olmasi dolayisiyla burada yer verdigimiz kurulusun ugras alani, ticari bilgi bankaciligi.Turizm, Bankacilik ve Borsa ile ilgili yayinlarin birer bibliyografyasini hazirlayan kurulus, Bankacilik ve Borsa ile ilgili yayinlari bilgisayara yükleyerek BANTA ve BORTA adinda iki ayri veri tabani olusturarak, ilgilenenlere bu konuda bilgi satiyor. Veri tabanina erisim için MikroBeta firmasinin Kutup adli kütüphanecilik paketi kullaniliyor ve veri tabani üçer aylik dönemler halinde güncelleniyor. BANTA veri tabani, 20.010 künye ile Türkiye'de bir bibliyografya rekoru kirmis.
Adresi: Ölçek Sok. 48/5, 80230 Harbiye/Istanbul. Tel: 246 17 94.
TRT Müzik Dairesi Arsivi: Dr. M. Nazmi Özalp tarafindan 1984 yilindan bu yana tasnifi üzerinde çalisilan, kurulusta mevcut orijinal müzik eseri notalari, eser türüne, nota cinsine, beste formuna göre ayrilarak fislenmis; defter, kitap ve dosyalar numaralamis ve eserlerin sözleri yeni harflere çevrilmis. Musiki tarihimiz açisindan birincil kaynak niteligi tasiyan kolleksiyonda yer alan fonlarin dökümü söyle:
Bu malzemeyle ilgili daha ayrintili bilgi
TRT Müzik Dairesi Arsivinde notalarin yanisira yaklasik 5000 tas plak, 2000 civarinda bant ve birkaç yüz de CD mevcut. Tas plaklar içinde, dönemin radyo programlarini ve ilginç ropörtajlar içerenleri de var.
Arsivde bilgisayara dayali arastirma araci hazirlama çalismalari sürüyor. Malzeme kurum disindan gelen arastirmacilara kapali.
Adresi: Oran Sitesi, 9. Kat, A. Blok, Ankara. Tel: 490 43 00 santral, 490 17 73 arsiv. Fax: 490 17 71.
Kütüphaneler
Istanbul Büyüksehir Belediyesi Kadin Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Fotograf Arsivi: 1990 yilinda Türkiye'de ilk kez kurulan bir "Kadin Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi" ülkemiz gündeminde önemli yer tutan kadin konusuna yönelik çalismalari yaninda özellikle arsivcilik açisindan barindirdigi malzeme nedeniyle de önemlidir.
Kadin Eserleri Kütüphanesi Fotograf Arsivinin ilk nüvesini kütüphanece düzenlenen kadin fotografçilara açik yarisma ürünleri sergisi ve Kadin Fotografçilardan Bir Kesit konulu ajanda ve sergi olusturmustur. Fotograflara dayanan kültürel faaliyetlerin amaci kütüphane ile kadin fotografçilar arasinda ilk baglantiyi olusturmak ve bu konuda ilk tartismalari baslatmak idi.
Ancak KEK Fotograf Arsivi'nin amaçlari bu sinarlarin ötesinde olup su sekilde belirtilmektedir.
Ayrica biriken arsiv malzemesinin ileride ürün sahiplerinin izniyle kendilerine ve kütüphaneye gelir kaynagi olabilecek bir fotograf bankasina dönüstürülmesi de düsünülmektedir. Yeni projelerden biri de plastik sanatlar alaninda çalisan tüm kadin sanatçilarin eserlerinin bir dia arsivini olusturmaktir.
Fotograf Arsivi, son derece ilginç ve degerli fotograflari bünyesinde bulundurmaktadir. Bunlar içerisinde birçok kadin portresi yaninda, örnegin Piyer Loti'nin bir kahvehanede yaptigi sohbet fotografini, 1908'de Süleymaniye üzerinde deneme uçusu yapan bir zeplini, 1906 yilinin Taksim Talimhane Meydanini görmek mümkün. Saydiklarimiz mevcut bulunanlarin yalnizca bir kaçi. Ellerinde malzeme olan kisilere kütüphane tarafindan her firsatta bagis çagrisinda bulunuluyor. Umariz albümlerde sessizce duran binlerce fotograf, köselerinden çikarak deger kazanir ve birçok arastirmaya isik tutar.
Adresi: Fener Mah. PTT yani, 34220 Haliç/ISTANBUL. Tel.: 534 95 59. Fax: 523 74 08
[Füsun Ertug Yaras, KEK ve Bilgi Merkezi Haberler. Sayi 5 (Ekim 1992).] Ebru Için
Tarihi Arsivler
Vakiflar Genel Müdürlügü Arsivi: Vakiflarla ilgili kayitlari ihtiva eden bir arsivdir. Vakiflara dair kayitlar önceleri mahkemelerce tutulurken zamanla artan vakif hizmetlerinin saglikli bir sekilde yürütülmesini temin etmek üzere 1826 tarihinde Evkaf-i Hümayun Nezareti kurulmustur. Cumhuriyet döneminde Ser'iyye ve Evkaf Vekaletine baglanan vakif isleri, daha sonra 1924 yilinda bu vekaletin kaldirilmasiyla Basbakanliga bagli Vakiflar Genel Müdürlügü'ne devredilmistir. Arsiv ise Kültür ve Tescil Dairesi Baskanligi'na bagli olarak hizmet vermektedir.
Vakiflar Genel Müdürlügü Merkez Arsivinde 2335 adet kütük defteri, bu defterlerde de yaklasik olarak 237,500 adet belge bulunmaktadir. Belgelerden 27,019 tanesi vakiflarin kanuni dayanagi ve temel tasi niteligindeki vakfiyeler olup digerleri yine vakiflarla ilgili i'lam, kayd-i hakani, ferman, berat, hüccet, tafsil, sart tebdili, tezvin cetveli, Sura-yi Evkaf kararlari ile benzeri kayitlardan ibarettir. Bunlarin yaninda Cumhuriyet döneminde kurulan ve sayilari 1990 tarihi itibariyla 2225'e ulasan yeni vakiflarin kurulus senetleri, mahkeme i'lamlari ve diger dökümanlari da Vakiflar Genel Müdürlügü Merkez Arsivi'nde korunmaktadir. Ayrica zabit, tevliyet, intifa, köye devir ve tescil gibi islemlere ait belgeler de muntazam dosyalarla, standart kutularda muhfaza edilmektedir. Diger taraftan nezaret döneminden intikal eden onbinlerce islem evragi da degerlendirilmek üzere bu arsivde korunmaktadir.
Hukuki, tarihi, edebi yönden büyük önem arzeden bu belgeler, hat, cilt, tezhip gibi Türk süsleme sanatlari açisindan da öneme haizdir.
Vakiflar Genel Müdürlügü, bu belgeler üzerinde günlük çalismalar yaninda Latin alfabesine çeviri, envanter hazirlama ve mikrofilm çalismalari da yapmaktadir. Arastirmaya açik olan belgelere, vakif kurucularinin isimlerine göre, eski harflerle ve alfabetik olarak düzenlenmis 3 ciltlik fihristten ulasilabilmektedir. Ayrica her il için, o ildeki vakiflari gösteren, yine eski harflerle düzenlenmis fihristler mevcuttur. Halen kart usulü envanter çalismalari ve bilgisayar yoluyla erisim çalismalari sürmektedir.
Adresi: Vakiflar Genel Müdürlügü, Kültür ve Tescil Dairesi Baskanligi, Atatürk Bulvari No: 44 Ulus/ANKARA. Telefon ve Faks: 324 51 81.
Aslihan Dogan (D.T.C.F. mezunu)
Istanbul Bölge Vakiflar Arsivi: Istanbul'daki Arsiv, 1983 yilinda çesitli yerlerde bulunan vakif kayitlari bir araya toplanarak kurulmustur. Malzeme miktarinin yaklasik 8000 defter ve 100,000'in üzerinde evraktan olustugu tahmin edilmektedir. Bu kayitlarin içerisinde bulunan 3184 adet defter Osmanli Devrine aittir; geri kalan defterler Cumhuriyet devri kayitlaridir.
Saffetî Musa Dergahi (Naksî Halidi Dergahi) olarak da bilinen mevcut arsiv binasi, ilk Türk matbaacisi Ibrahim Müteferrika'nin Istanbul'a geldiginde kaldigi yer olarak da rivayet olundugundan ayri bir öneme de sahiptir. Bina oldukça eskidir. Bir ara okul olarak da kullanilan bu yapida belgeler dört depoda korunmaktadir. Bu depolarin biri Osmanli devri, diger üçü ise Cumhuriyet devri evragini barindirmaktadir.
1826 yilinda Evkaf Nezaretinin kurulmasi ile evkafa ait daha önceki devir evragi da biraraya toplatilmaya çalisilmis, ancak basarili olunamamistir. Bugün vakiflara ait çok sayida belge baslica su arsivlerde bulunmaktadir;
Bu çok degerli evraga sahip olan arsiv, sadece ülke sinirlari içinde degil, Türkiye sinirlari disinda--özellikle Rumeli'de bulunan--vakiflarin da mihenk tasi niteligindedir. Arsivin sahip oldugu evragin hemen hemen yariya yakini Rumeli vakiflari kayitlaridir. Bu evragin baslicalari Türk-Yunan mübadelesi sirasinda yurda getirilmis olan Selanik, Kandiye, Girit, Hanya, Midilli ve Gümülcine vakif defterleridir.
Arsivde halen niteleme ve tasnif çalismalari devam etmektedir. Belgelerin bir kisminin islemleri tamamlanmis, kartoteksleri çikartilmistir. Tüm çalismalar tam anlamiyla bitirilemediginden arastirmaya açik degildir. Basilmis bir katalogu da bulunmamaktadir. Ancak, yapilacak basvuruyla Vakiflar Genel Müdürlügü'nden izin alinmasi halinde arsivden yararlanilabilinmektedir.
Adresi: Ebussuud Caddesi No: 31 Sirkeci/ISTANBUL
Müslüm Dobur, Ayse Yalçinkaya, Murat Çelik
Kamu Iktisadi Tesekkülleri
Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryollari 1. Bölge Müdürlügü: Devlet Demiryollari ve Limanlari Idare-i Umumiyesi, 1953 tarihinden itibaren 6168 sayili kanunla "Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryollari" isletmesi adi altinda Kamu Iktisadi Devlet Tesekkülü haline getirilmis ve son uygulamayi olusturan, 233 sayili Kanun Hükmünde Kararname ile "Kamu Iktisadi Kurulusu" hüviyetini almistir.
TCDD'nin hükümet düzeyindeki gözetimi, koordinasyonu ve iliskileri Ulastirma Bakanliginca yürütülmekte olup, Bakanlar Kurulunca görevleri belirlenerek; Devletçe kendisine verilen demiryollarinin, liman, rihtim ve iskeleleri isletmek, genisletmek ve yenilemek; kanun, tüzük, yönetmelikler ile kalkinma ve yillik programlar çerçevesine bagli olarak, ortaklarini ve istiraklerini yönlendirmek ve bunlar arasinda koordinasyonu saglamak yükümlülükleri arasina dahil edilmistir.
TCDD arsiv deposu yirmi metrekarelik alani ve iki personeli ile kurulusun ihtiyaçlarina cevap verebilme gayreti içerisindedir. Disaridan gelebilecek arastirma talepleri, resmi izin gerektirmekte ve islemlerin büyük çogunlugu ile ilgilenen Egitim Müdürlügü'nce degerlendirmeye tabi tutulmaktadir. Mevcut sartlar, iyi hazirlanmis TCDD Arsiv Yönetmeligine ragmen, olmasi gerekenden farkli gelismistir. Arastiriciya sunulabilen hizmetler arasinda henüz arastirma araçlari herhangi bir sekilde yer almamaktadir.
Adresi: Haydarpasa Gari, Haydarpasa/ISTANBUL. TEL.: 348 80 20/4284. FAX: 366 22 57
Güzide Kolukisa, Ünal Özçelik
Üniversiteler
Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih Cografya Fakültesi, Kütüphanecliik Bölümü, Arsivcilik Ana Bilim Dali: Ilk ögrencilerini 1989-90 ögretim yilinda kabul eden Ana Bilim Dali, ilk mezunlarini 1992-93 ögretim yilinda verdi. Egitim-ögretimin 1 ve 2. yillarinda Bölüme bagli olan diger iki A. B. D. (Kütüphanecilik ve Dökümantasyan-Enformasyon) ile ortak ders programi izlenmekte, 3. ve 4. yillarda ders programi tamamen arsivcilik uzmanlik konularina yönelmektedir. Ögrenciler yaz aylarinda toplam 120'ser saat üzerinden üç ayri staj yapmaktadir.
Bölüme bagli A. B. Dallarini basariyla bitiren ögrenciler Emily Dean ve Sema Göksel vakiflarinca ödellendirilmektedir. Arsivcilik A. B. D.'ndan mezun olan 9 kisiden 3'ü T. C. Kültür bakanligindan burslu oldugundan, mezun olur olmaz Bakanlik'ta göreve baslamislardir.
Adresi: Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Cografya Fakültesi, Kütüphanecilik Bölümü, Arsivcilik Ana Bilim Dali, 06100 Sihhiye/ANKARA. Telefon: 310 32 80 (10 hat).
Gülgün Erisen (D.T.C.F.)
Ankara Üniversitesi
DTCF Kütüphanecilik Bölümü Arsiv Anabilim Dali Lisans Bitirme Ödevleri:
Marmara Üniversitesi
Fen-Edebiyat Fakültesi Arsivcilik Bölümü Lisans Bitirme Ödevleri:
DEVLET ARSIVLERI GENEL MÜDÜRLÜGÜ
Osmanli Arsivi Daire Baskanligi Yayinlari
Cumhuriyet Arsivi Daire Baskanligi Yayinlari
Tarihi Arsivler
Üniversiteler
Konferanslarin yapilacagi salonlar asagidaki telefonlardan ögrenilebilir:
SERGI:
17-24 Temmuz 1993 tarihleri arasinda Istanbul'da Harbiye Askeri Müzesi Kültür Merkezi'nde 19. Uluslararasi Askeri Tarih Kollokyumu düzenlendi. Kollokyumun yanisira dünyanin dört bir kösesinden gelen katilimcilara toplanti aralarinda bilgi vermek ve hos vakit geçirtmek için "fermanlar" konulu bir de sergi düzenlendi.
Bu sergide çesitli konulara ait ilgi çekici 65 belge yer aldi. Bunlarin içerisinde; Abdülaziz, II. Abdülhamid ve 5. Mehmed Resad'a ait nisan ve beratlar ile terfi emirleri bulunmaktaydi.
Tüm bu vesikalarnin yaninda arastirmacilarin ilgisini çeken baska belgeler de yok degildi. Bunlar içerisinde de Esad Pasa'ya ait harp okulu diplomasi, Selim Sirri Efendi'ye ait mühendishane diplomasi ile bir dönem isminden hayli söz edilen Enver Pasa'ya ait bir kaç belge yer almaktaydi.
Sergide sadece belgelere yer verilmedi. Belgelerin yanisira orijinal fotograflar, askeri nizamnameler, Marsigli'ye ait bir kitap, Melling'in bir kaç orijinal gravürü basta olmak üzere matbaanin ilk devirlerine ait ilk baskilar, el yazmasi Kur'an, dua ve diger konularla ilgili kitaplar sergilendi. Dogrusu sergi, görülmeye degerdi.
Murat Çelik
Go to ArchiMedia Main Page
In Curriculum Vitae, Go to page: Introduction | Contact | Education | Employment | Projects | Books | Articles | Papers | Interests | MWArticles | Hobbies | Miscellaneous | Photos
In Narratus Vitae, Go to page: Introduction | Archives | Records Management | Business Management | Computers | Research | Publishing | Teaching | History | Public Relations | Medicine | Hobbies | Disaster Preparedness |